Yılbaşı ağacı süslemek, bazılarına göre dini ya da kültürel bir ritüel, bazılarına göre ise dini bir anlam yüklemeden eğlenmek amacıyla, yeni yılın gelişini kutlamak için yapılır. Özellikle çam ağacı süslemenin Almanya gibi Avrupa ülkelerinden geldiği düşünülse de çam ağacının paganizmde de kutsal bir ritüel olarak yer alan yılbaşı kutlaması geleneğinin başlangıç noktası olduğu söylenmektedir.
Paganizm ile birlikte pek çok inançta da çam ağaçlarının yaprak dökmedikleri için sonsuzluğu ve ölümsüzlüğü temsil ettiklerine inanılırdı; Çin ve Mısır Uygarlıklar ve Yahudiler için bu tür ağaçlar kutsal kabul edilirdi.
Türkiye’nin önemli değerlerinden olan Tarihçi Muazzez İlmiye Çığ’a göre, Eski Türk geleneklerinde de görülen yılbaşı ağacı süsleme, bir Hun bayramı olan Nardugan’a dayanmakta. Eski Türklerde gökyüzü dini inançları açısından oldukça önemli görüldüğü için Güneş’in hareketlerine özel bir ilgi göstermişlerdir. 21-22 Aralık tarihinden itibaren günlerin uzadığını fark eden Hunlar gecenin gündüzle bir savaş verdiğine ve bu savaşı güneşin kazanmasını onurlandırmak adına Nardugan yani güneşin doğuşu adı verilen bir festival ile kutlamışlardır. Ancak Muazzez İlmiye Çığ’ın öne sürdüğü bu Türk Bayramının hiç varolmadığını iddaa eden bilim insanları da mevcut. Eski Türkler, şaman inancında büyük bir yer tutan doğayla birlikte yaz kış değişmeyen çam ağacını da kadim bir tür olarak görmüşlerdir. Türkler arasında çam ağacına “hayat ağacı” da denilirdi. Nardugan Bayramı günü en büyük çam ağacının çevresinde bir araya gelen Türkler, bu çam ağacının altına hediyeler getirip, ağacın dallarına rengarenk ipleri bağlayıp dilek tutarlarmış. Bu gelenek günümüzde de türbelerde çaput bağlama geleneğine oldukça benzemekte.
Büyük Kavimler Göçü ile birlikte Hunların Avrupa’ya göç etmesiyle Noel ağacı geleneğinin Avrupa’ya taşınmasında rol oynadığı düşünülmekte. Zaten Hristiyanlığın ortaya çıktığı topraklar olan Filistin’de günümüzde gerçekleştirilen Noel ağacı süslemesi gibi bir faaliyetin gerçekleşmesi için gereken çam ağacı da yetişmemektedir. O yüzden Noel Ağacı süsleme geleneğinin Eski Türkler’den gelen bir gelenek olma düşüncesinin mantıklı bir çıkarımı var.
Yine tarihçilere göre Ayaz Ata, Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklarda ve Kırgızlarda Soğuk Tanrısıdır. Aynı zamanda Noel Baba ile de özdeşleşmiş durumdadır. Ayas Han veya Ak Ayas olarak da bilinir. Mitolojide ay ışığından yaratıldığı ve soğuk havaya neden olduğu iddaa edilmektedir. Ayaz Ata’nın Eski Türklerin Orta Asya’nın kırıcı soğuğunda verdikleri mücadelede ümitlerini kaybetmemek adına, yardıma muhtaçlara yardım eden biri olarak ortaya attıkları kurgusal bir karakter olduğu düşünülmekte.
Adı ister Ayaz Ata, ister Noel Baba, ister yılbaşı, ister Noel olsun, bir şeyin gelişini kutlamak eski zamanlardan beri insanlara mutluluk ve umut veren ritüeller haline gelmiştir.
DİLAY KALINOĞLU
BALIKESİR HABERCİ GAZETESİ
4 OCAK 2021
KAYNAK: https://www.habercigazetesi.net/yilbasi-agaci-gelenegi/